Merkezi Borsalar (Cex)
Merkezi Borsa (Centralised Exchange- Cex)
Paranın yeniden keşfi olarak adlandırılan kripto para, kriptografi tekniği kullanılarak üretilen dijital bir paradır. Ekonomi Terimleri Sözlüğü’nün bu maddesinde ise kripto para borsası nedir? En iyi kripto para borsası nasıl seçilir, nelere dikkat edilmeli? sorularının yanıtına bakıyoruz. Kripto para borsası nedir? diyenler için basit tarif şöyle: Hiçbir merkezi otoriteye bağlı olmayan kripto para çeşitleri borsa üzerinden işlem görür ve kripto para çeşitlerinin işlem gördüğü platformlara da kripto para borsası denir.
Merkezi Kripto Para Borsası basitçe çevrim içi bir şekilde alım-satım işlemleri yapabileceğiniz bir platformdur. Merkezi borsalar kişiler ya da kurumlar tarafından yürütülür.
Yatırımcıların farklı fiat para birimleri veya altcoin’ler kullanarak Bitcoin alıp satabilecekleri dijital bir pazardır. Bitcoin döviz değişimi, kripto para biriminin alıcıları ve satıcıları arasında aracı görevi gören çevrimiçi bir platformdur.
Bu al-sat işlemleri genellikle BTC, ETH gibi coinler ile yapılsa da fiat birimi olarak adlandırılan Dolar, Euro gibi günlük hayatta kullanılan para birimleri ile de yapılır.
Bir Bitcoin değişimi, bir alıcı ve satıcı arasında veya kripto para birimi dilini kullanmak için “yapıcı” ile “alıcı” arasında aracı görevi görür. Banka havalesi ve diğer yaygın para yatırma yöntemleri aracılığıyla para yatırabilirsiniz. Ancak, bu hizmet için genellikle bir ücret ödersiniz. Bir tüccar, kripto para birimleri arasında ticaret yapmak istiyorsa, farklı ülkelerden para ticareti yaptığında kurumsal bankalara benzer bir para birimi dönüştürme ücreti ödeyecektir.
Alımlar ve satışlar, mevcut aracılarla aynı sipariş sistemine dayanır; burada alıcı, satıcıdan (üretici) karşılık gelen bir kripto para birimi mevcut olduğunda satılan bir limit emri verir.
Bitcoin değişim platformları alıcıları satıcılarla eşleştirir. Geleneksel bir borsa gibi, yatırımcılar da bir piyasa emri veya bir limit emri girerek Bitcoin almayı ve satmayı seçebilirler. Tüccar, piyasa emri seçildiğinde, borsalarını çevrimiçi pazarda mevcut en iyi fiyatla alıp satma yetkisine sahiptir. Bir limit emri belirlendiğinde, trader, alım satım işlemlerine bağlı olarak cari teklifin altında veya mevcut teklifin üzerinde bir fiyat karşılığında döviz ticareti yapmaya yönlendirir.
Bir kripto para borsasında Bitcoin ile işlem yapabilmek için, kullanıcının ilgili borsaya kaydolması ve kimliğini doğrulaması gerekir. Kimlik doğrulaması sonrası, hesaba para aktarmak zorunda olan kullanıcı için bir hesap açılır ve sonrasında Bitcoin alım satım işlemleri gerçekleştirilebilir.
Merkeziyetsiz kalmak için DEX’ler, algoritmalar aracılığıyla kripto para birimi fiyatları oluşturmak için akıllı sözleşmelere dayanır. Bu alım satımları kolaylaştırmak için yatırımcıların ödül karşılığında varlıklarını stake ettikleri likidite havuzları (LP’ler) de kullanılmaktadır. Pek çok DeFi ürününde olduğu gibi, DEX’ler de yenilik ve gelişime yönelik bir mantıkla inşa edilmiştir. Bu nedenle, temel olarak açık kaynak kodu üzerine kuruludur, yani herkes kodu yeni rakip projeler oluşturmak için uyarlayabilir.
KRİPTO PARA BORSASINDA NELER YAPILIR?
- Kripto para borsasında para birimleri takas edilebilir ve farklı para birimlerinin alım-satım işlemleri yapılabilir.
- Kripto para borsasında dijital paranın adı, sembolü, fiyatı, piyasa değeri ve toplam hacmi gibi birçok değer an be an takip edilir.
- Ayrıca kripto para çeşitlerinin son 24 saatlik ve son 7 günlük değeri de yüzdesel olarak borsada gösterilir.
- Kripto para çeşitleri hakkında verilen bilgiler ve haberler borsanın alt grupları içerisinde yer alır.
- Kripto para borsasında işlem yapmak için kullanıcıların sanal cüzdan oluşturması gerekir. Sanal cüzdan oluşturan kullanıcılar kripto para borsasında alım-satım yapabilir. Dijital cüzdan aracılığıyla işlem yapan borsada gerçek para birimi sanal cüzdana yüklenir veya sağlam altyapıya sahip donanımlar aracılığıyla kripto para madenciliği yapılır.
- Kripto para madenciliğinde blok zincir halkasında yer alan bloklar matematiksel verilerle çözülerek kullanıcıların borsada kullanabileceği kripto para ödülleri dijital cüzdanlarına aktarılır. Kripto para satın alınan her türlü platform kripto para borsasını oluşturur.
KRİPTO PARA BORSASI SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
En İyi Kripto Para Borsası Hangisidir? sorusu da kripto paranın yükselişe geçmesiyle beraber internette çok arananlar arasında. Bu sorusunun en önemli yanıtı ise ‘güvenilir’ olan borsadır. Peki, kripto para borsası seçerken nelere dikkat edilmeli? Kripto para borsası seçerken dikkat edilmesi gereken birden fazla detay bulunur.
- Güvenlik bunlardan ilkidir ve kullanıcılar için de büyük önem taşır.
- Şeffaflık, ulaşılabilirlik
- Teknoloji
- Yasal uyum ve ülkedeki kurallar
- İşlem hacmi (Yüksek işlem hacmi sağlayan borsalarda yapılan işlem sayısı daha yüksektir ve bu da kullanıcılara daha fazla güven verebilir)
- Komisyon ücretleri
- Kullanıcı deneyimi
- Dijital para birimlerinin çeşitliliği arttıkça kripto para işlemi yapan borsa, internet sitesi ve uygulamaların sayısı da artar. Mobil uygulamalardan en iyisi listelenirken de güvenlik ve uygulama hızı ön plana çıkar. Ayrıca uygulama çeşitlerinin kullanıcıya sunduğu olanaklar ve kesilen komisyon ücretleri de göz önünde bulundurulur.
Borsanın Merkezi Olması Ne Demek?
Merkezi bir yapıya sahip olmak herhangi bir yöneticiye sahip olmak gibi düşünülebilir.
Özellikle finans alanında geçmişte tüm kurumlara merkezi etiketi verilmişti. Merkezi bir yapı, herhangi bir varlık kaybında bu kaybın birisi tarafından karşılanabileceği anlamına geliyor. Bankalar bu duruma en önemli örneği teşkil etmektedir. Müşteriler paralarını saklaması ve koruma altında tutması için kurumlara güvenmekte ve emanet etmektedirler. Böylelikle bu kurum müşterinin parasını tamamıyla kontrol edebiliyor hale geliyor.
Bir çok durumda bu kişilerin paralarını kendi kendilerine yönetmelerinden çok daha iyi bir yöntemdir. Bankalar bir çok güvenlik önlemine ve bu paraları izleyen ve koruyan güvenlik görevlilerine de sahipler.
Bankalar müşterilerinden aldıkları ve korudukları paraları kredi vb. gibi durumlar için başka müşterilere verebilir, ya da herhangi başka bir servis sağlayıcı konumuna geçebilir.
Merkezi kripto para borsaları da farklı değildir. Kullanıcılar kripto paralarını borsaya emanet ettikleri andan itibaren tüm yönetim borsanın elindedir. Ancak dış tehditlere karşı koruma sağlanması amacıyla borsalar kullanıcılarından 2FA gibi güvenlik önlemlerini almalarını ister. Özel anahtarlarını kaybedip cüzdanlarını açamayan, ve bu yüzden yüzlerce-binlerce dolarlarını kaybeden kişilerin hikayeleri bir bakıma merkezi borsalara olan güveni de bu yüzden artırmaktadır. Her daim şifre değişikliği ile hesabınıza tekrar ulaşabilirsiniz.
Merkezi Borsaların Merkezsiz Borsalardan Farkı
Blockchain teknolojisinin en önemli özelliği olan merkezsizlik, dolaylı yoldan borsaların da merkezsiz olabilmesi imkanını sağlamaktadır.
Basitçe Merkezsiz Borsa – Decentralized Exchange (DEX) bir yönetici ya da destek alınan bir kuruma ihtiyaç duymaksızın blockchain ağının açık kaynaklı olmasından da yararlanarak güven ortamı içerisinde işlem görür. Akıllı kontratlar ve atomic swap özellikleri ile merkezsiz borsalar, herhangi bir aracıya ihtiyaç duymadan kişiden kişiye güvenli para aktarımını sağlar. Henüz yeteri kadar popülarite kazanamamış olsa da 2018 ve 2019 seneleri merkezsiz borsaların yılı olacak gibi görünüyor.
Tüm merkezi borsalar fiat para birimi ile mi çalışıyor?
Hayır.
Genel olarak tüm borsalar öncelikli olarak kripto/kripto alım-satımı için düzenlemelerini yaparlar. Fiat para birimi ikinci planda kalmaktadır.
Ülkemizde Fiat para birimi ile işleme izin veren borsalardan bazıları:
- BTCTurk – TL
- Paribu – TL
- Koineks – TL
- Ovis – TL
Dünya genelinde Fiat Para Birimi ile işleme izin veren bazı borsalar
- Coinbase – USD
- Gemini – USD
- Kraken – USD, EUR
- Robinhood
Borsa hacmi ne kadar önemli?
Borsa hacmi büyüdükçe borsa üzerindeki manipülasyon ve uçuculuk – volatility riski düşer.
Bu nedenden dolayı borsa hacimleri ne kadar çok ise işlemlerinizin sağlıklı bir şekilde yapılması ihtimali de o kadar fazladır. Merkezi bir borsa kullanacaksanız Binance, Bittrex gibi borsaları tercih etmeniz daha doğru olacaktır.
Merkezi Borsalar Güvenli mi?
Hiçbir merkezi borsa hack olaylarına karşı bağışıklık kazanmış durumda değil.
Kripto para tarihi boyunca çok fazla hack olayı yaşandı, ancak bir çok olayda kaybolan para borsanın cebinden çıktı.
Yorum yazabilmek için oturum açmanız gerekir.